सायबर सुरक्षा मार्गदर्शक तत्त्वे
मदत हवी आहे का?
सायबर पोलीस
डिजिटल युगात स्मार्ट जीवन
आपले जीवन सुरक्षित, सोपे आणि उत्पादक बनवण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा शहाणपणाने वापर करा. ऑनलाइन खरेदी आणि डिजिटल पेमेंटपासून ते सोशल मिडिया आणि रिमोट वर्कपर्यंत, इंटरनेट आता आपल्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनले आहे. परंतु सोयीसोबत जोखीम देखील येते—सायबर धमक्या, डेटाचा गैरवापर आणि डिजिटल अवलंबित्व. सुरक्षित ऑनलाइन सवयी पाळणे, स्क्रीन वेळेचे नियोजन करणे, वैयक्तिक डेटा सुरक्षित ठेवणे आणि फसवणूक याबाबत जागरूक राहणे हे सर्व स्मार्ट डिजिटल जीवनाचा भाग आहेत.
जागरूकता आणि जबाबदारीसोबत तंत्रज्ञानाचा संतुलित वापर केल्यास, आपण डिजिटल जगाचा फायदा घेऊ शकतो आणि एकाच वेळी आपली गोपनीयता, सुरक्षा आणि कल्याण टिकवू शकतो.
तरुणांसाठी सुरक्षित सोशल मिडिया वापराचे मार्गदर्शन
०१
गोपनीयता सेटिंग्ज समायोजित करा
तुमचा पत्ता, फोन नंबर किंवा प्रवासाची योजना यासारखी वैयक्तिक माहिती शेअर करण्यापूर्वी काळजीपूर्वक विचार करा. फक्त त्या लोकांकडून फ्रेंड रिक्वेस्ट स्वीकारा ज्यांना तुम्ही ओळखता आणि विश्वास ठेवता. संशयास्पद लिंक, फसवणूक किंवा हानिकारक सामग्री याबाबत सतर्क रहा, आणि काहीही असुरक्षित आढळल्यास लगेच त्या प्लॅटफॉर्मला रिपोर्ट करा.
०२
शेअर करण्यापूर्वी विचार करा
थोडा वेळ घ्या आणि विचार करा की हे तुमची गोपनीयता किंवा सुरक्षा हानिकारक ठरू शकते का. तुमचा घराचा पत्ता, फोन नंबर, शाळा, कामाचे ठिकाण यासारखी संवेदनशील माहिती सायबर गुन्हेगार किंवा अनवांछित लोकांसोबत शेअर करण्याचे टाळा. नेहमी स्वतःला विचार करा: “जर एखाद्या अपरिचित व्यक्तीला ही माहिती कळली तर मला ठीक वाटेल का?”
०३
मजबूत पासवर्ड वापरा
तुमची सोशल मिडिया अकाउंट्स हॅकर्ससाठी महत्त्वाचे लक्ष्य असतात. अक्षरे, संख्या आणि चिन्हांचा मिश्रण असलेले मजबूत, वेगळे पासवर्ड वापरा. एकाच पासवर्डचा वापर अनेक प्लॅटफॉर्मवर टाळा. तसेच, शक्य असल्यास दोन-घटक प्रमाणीकरण (2FA) सक्षम करा.
०४
फ्रेंड रिक्वेस्टबाबत सावध रहा
Accept friend or connection requests only from people you actually know and trust. Fake profiles are often used to gather personal information or spread scams. Interacting with unknown people online can put your personal safety, and even financial information at risk.
०५
संशयास्पद किंवा हानिकारक सामग्रीची तक्रार करा
जास्तीत जास्त सोशल मिडिया प्लॅटफॉर्म्स वापरकर्त्यांना त्रास, फसवणूक, खोट्या अकाउंट्स किंवा अशोभनीय सामग्रीबाबत तक्रार करण्याची परवानगी देतात. संशयास्पद क्रियाकलापाची तक्रार केल्याने केवळ स्वतःच नाही तर ऑनलाइन समुदायातील इतर लोकांचे संरक्षणही होते. जर तुम्हाला काही हानिकारक आढळले, तर लगेच त्याची तक्रार करा.
०६
सायबरबुलींग किंवा छळ
जेव्हा कोणी इंटरनेट, सोशल मिडिया किंवा मेसेजिंग अॅप्सचा वापर करून दुसऱ्या व्यक्तीला धमकावते, लाजवते किंवा हानी पोहचवते, तेव्हा त्याला सायबरबुलींग किंवा छळ म्हणतात. यामध्ये अपमानजनक संदेश पाठवणे, अफवा पसरवणे, परवानगीशिवाय खाजगी फोटो शेअर करणे किंवा सतत ऑनलाइन कुणावर लक्ष्य करणे यांचा समावेश होऊ शकतो.
०७
तुमची संवाद साधणारी उपकरणे सुरक्षित ठेवा
इतर लोकांना तुमच्या उपकरणांमध्ये प्रवेश मिळू नये यासाठी पासवर्ड, PIN, पॅटर्न किंवा बायोमेट्रिक माहिती वापरा. तुमच्या मोबाइल फोन, संगणक इत्यादींवर अॅप्लिकेशन्स फक्त विश्वसनीय स्रोतांकडूनच इन्स्टॉल करा, उदा. Play Store, App Store किंवा अधिकृत कंपनीच्या वेबसाइट्सवरून.
०८
आर्थिक किंवा ओळख चोरी
कोणीतरी तुमची वैयक्तिक माहिती जसे की बँक खाते तपशील, क्रेडिट कार्ड नंबर किंवा इतर संवेदनशील माहिती चोरतो तेव्हा अशी घटना घडते. सायबर गुन्हेगार खोट्या संदेशांद्वारे किंवा कॉलद्वारे तुम्हाला फसवून ही माहिती मिळवू शकतात. अशा प्रकारची घटना घडल्यास तात्काळ तुमच्या बँकेला, स्थानिक पोलीस स्टेशनला किंवा सायबर सेलला कळवा, जेणेकरून अधिक आर्थिक नुकसान टाळता येईल.
